1e zondag van de advent:
Jesaja 2,1-5, Matheus 24, 37-44

Het is een van de bekendste profetieën uit de bijbel, Zwaarden worden omgesmeed tot ploegijzers, speren tot sikkels. Letterlijk een ijzersterk visioen. Een visioen dat oproept, uitdaagt, om anders om te gaan met elkaar en met de wereld. Het is boeiend om te zien hoe Jesaja komt tot deze uitspraak. Het is oorlog, de stad Jerusalem ligt in puin. Het is een wereld van ellende en uitzichtloosheid. En dan zegt Jesaja: Laten we optrekken naar de berg van de Heer, naar Sion, om ons te laten onderrichten over de weg van de Heer en zijn paden te bewandelen. Tegen de verdrukking in wordt ons een beeld geschilderd van Pelgrimeren. Ga op naar Sion, stad van vrede en gerechtigheid, een stad waar de huizen schouder aan schouder staan. De puinhopen van een stad in oorlog roepen beelden op van een omgekeerde wereld. Het doet mij denken aan het lied Anthem van Leonard Cohen, waar hij zingt : Luid de klokken, vergeet alle grootdoenerij er zit een barst in alle dingen , juist daardoor komt het licht binnen. ( There is a crack in everything) Het onrecht, de ellende , roepen het omgekeerde op. Een verlangen naar recht. En op de vleugels van het visioen gaan mensen op weg, pelgrimeren en zetten zich in voor vrede en gerechtigheid. Zo worden zwaarden ploegijzers, werktuigen voor een tuin. Je leert de oorlog af en snoeit je wijnstok.

Vandaag begint de advent, een tijd van verlangen, van uitzien naar de geboorte van een kind, We zongen het al: ‘ kom naar ons toe verjaagt de nacht’. Een kind dat licht brengt in de duisternis. Een mens die leefde met het visioen van vrede. Op onze beurt worden wij uitgedaagd om op weg te gaan en ons te laten gezeggen door dat kind en door alles wat hij heeft laten zien en horen.

Matheus wijst ons vandaag op die houding van verwachten. Hij noemt het: Wees waakzaam. Matheus begint zijn aansporing met: ‘ Zoals het was in de dagen van Noach, zo zal het zijn wanneer de Mensenzoon komt’. Er komt een vloed, maar iedereen gaat door met zijn of haar

1 december 2019, Jos Oostrik

leven. Niemand is bedacht op een vloed, sterker nog , men wist totaal niet wat hen overkwam, toen de vloed kwam. Je kunt dit duiden als een houding van argeloosheid, van gemakzucht. Zo van: het zal mijn tijd wel duren. Maar een zondvloed is iets wat je totaal ontregelt, alles wordt uit je handen geslagen. Je weet bij God niet wat je overkomt. Het is een moment dat je ontredderd bent, stom geslagen, geen woorden. Een moment dat alles duister is, de nacht. De nacht van niet-weten. Nacht is het als ons iets overkomt waar we geen woorden voor hebben, dat ons ontregelt. Het is de stilte van de mens die een slechte boodschap krijgt. De mens die een geliefde uit handen moet geven . Maar stil kan het ook worden uit verwondering, om de schoonheid of de verstilde momenten van liefde. Het is op deze momenten van intense stilte dat zich een stem, een licht kan aandienen. Een stem die wellicht verwart, maar die ook richting wijst. Als Matheus zegt: Wees waakzaam, doelt hij niet op beveiligen of wachten op wat je al weet. Als je weet dat de dief komt blijf je natuurlijk wakker. Matheus doelt wellicht meer op een openstaan, een vertrouwen dat er perspectief is. Het is als in de dagen van die jonge vrouw en die man, Maria en Jozef, zij werden aangesproken je zult moeder, je zult vader worden. Zij vroegen zich af: Maar hoe moet dat? Maar toch zeiden ze: Mij geschiede naar uw woord. Ze vertrouwden op de stem uit den hoge en werden ouders van een bijzonder kind.

De joodse filosoof Walter Benjamin heeft ooit eens gezegd: Elke seconde is een poort waar de Messias binnen kan treden. Het is een mooie verwoording van de waakzaamheid. Het is niet de waakzaamheid van de politie of de brandweer, maar het is de waakzaamheid van de mens die oog en oor heeft voor leven. Het is de mens die uitziet naar een wereld van recht en vrede. Een mens die onrecht afwijst en te rade gaat bij de bron van alle leven. Of zoals Jesaja zegt die opgaat naar de berg Sion waar de wijsheid woont en waar geschreven staat dat uw Messias komt op zonnevlagen, vleugels van genezing. Naar boven

2e zondag van de advent: Jesaja 11,1-10; Matteüs 3,1-12

Wanneer ik hoor van de wolf en het lam die huizen bij elkaar moet ik steevast denken aan de acht mei beweging die dit embleem voerde. Zij pleitte in de jaren 80 opnieuw voor de nieuwe wind die paus Jo-hannes had laten waaien over de kerk die door het 2e Vaticaans con-cilie in de zestiger jaren ‘het volk van God onderweg’ werd genoemd. Sinds die tijd waren wij ons bewust geworden van de gedeelde ver-antwoordelijkheid voor de kerk die niet langer een dichtgetimmerd instituut maar een dynamische beweging werd, geheel in overeen-stemming met het evangelie. Het was de tijd waarin mensen zich be-kwaamden in liturgie en pastorale verantwoordelijkheid voor elkaar, de tijd van toerusting om elkaar in de kerk van dienst te zijn, een tijd van hoop en nieuw perspectief.

Op een poëtische en kritische manier horen wij ook de profeet Jesaja spreken van een nieuwe toekomst waarin niet langer tegenstellingen centraal staan maar juist een visioen van gerechtigheid en vrede werkelijkheid wordt. Het is alles bij elkaar haast paradijselijk wat hij ons in beelden tekent en het roept als vanzelf het begin van de Bijbel in herinnering waarin gesproken wordt over de bedoeling van de aar-de en de roeping van de mens om haar te dienen en te bewaren opdat zij een goede woonplaats voor mensen en volkeren kan zijn.

Het is in de tijd van de ballingschap waarin het volk gedecimeerd was en in den vreemde verbleef dat Jesaja met profetische kracht de oor-spronkelijke bedoeling van aarde en mens wakker roept in zijn toe-hoorders. Hij tekent die nieuwe wereld in de gestalte van de knecht op wie de geest rust van wijsheid en verstand, van raad en sterkte, en van liefde bovenal. Hij schetst het beeld van de mens zoals die werkelijk bedoeld is in een weerloze en kwetsbare man die niet op uiterlijke schijn afgaat of op geruchten, maar die zich ontfermt over kleine en geringe mensen, waar niemand naar omziet, kortom een mens die een

8 december 2019, Henk Jongerius OP

 waarachtige herder voor anderen is en hun geluk voor ogen heeft. Het is de mens zoals die oorspronkelijk bedoeld is en door zijn woorden en daden zal hij een nieuwe wereld realiseren.

Het is Johannes de voorloper die als laatste van de profeten Jezus aanwijst als de ware mens, die ogenlicht en levensadem, knecht en koning, lam en herder, onze lieve meester is die door zijn woorden en daden de deur opent naar die nieuwe wereld waarop wij allen wach-ten en waar wij naar verlangen.

In de tijd van de Advent zien wij uit naar de geboorte en het ver-schijnen van die mens in ons midden en in ons eigen hart, want er zal alleen een goede wereld en een nieuwe geloofsgemeenschap komen als zijn wijsheid en levenshouding in ons geboren wordt. 

Daarom worden wij vandaag uitgedaagd met de vraag of wij het visi-oen van de wereld zoals Jesaja die ons tekent en in het leven en wer-ken van Jezus aan ons verschijnt werkelijk durven omarmen, of wij zijn woorden ter harte nemen, ook al is de werkelijkheid om ons heen het tegendeel van al wat wij in het visioen hoorden. ‘Alles van waarde is weerloos’ zei de dichter Lucebert ooit maar het is absoluut waar in een kerk die ernaar neigt zich weer in een bastion op te sluiten of een samenleving waarin verharding en agressie aan de orde van de dag zijn.

Hier bijeen bevestigen wij elkaar in de kracht van een visioen, geven wij antwoord op de uitnodiging van Johannes en bekeren wij ons tot die weerloze mens, die als een kind ons aanziet en vraagt om de hand te steken in het hol van de slang, om als een lam vrede te slui-ten met de wolf. Durven wij dat aan? Het zal ons licht brengen en vrede geven, alle dagen en jaren van ons leven. Dat het zo mag zijn! Naar boven

Derde Zondag van de Advent:
Jesaja 35, 1-6a. 10; Matteüs 11, 2-11

Wij horen nu al drie zondagen achter elkaar lezingen uit het profetenboek Jesaja. Dit boek is, zoals elk profetenboek, een verzameling van orakels, teksten, gedichten, die in een latere tijd enigszins zijn geordend. Jesaja wordt beschouwd als De profeet bij uitstek. En waarschijnlijk bevatten de eerste 39 hoofdstukken de meest authentieke uitspraken van de profeet zelf. Jesaja was profeet in een hele onrustige politieke situatie. In een tijd van veel oorlogen probeerde men via allerlei bondgenootschappen met omringende landen het hoofd boven water te houden. Bij het aangaan van die bondgenootschappen stond het ene geloof in de Eeuwige niet meteen bovenaan. Met andere woorden: het waren niet altijd de bondgenoten waar de Eeuwige, De God van Israël, de voorkeur had. Jesaja trad hier flink tegenop. Zijn prediking is gegrond op de zekerheid van Gods grootheid en universele macht. Alles is in Zijn Hand en daarom hoeft men de vijand niet te vrezen. Alleen op de Almachtige dient men te vertrouwen en alle coalities van de hand te wijzen. Elk bondgenootschap is dan ook een teken van afvalligheid en een gebrek aan vertrouwen in ‘onze God’. Keer op keer probeert Jesaja koningen en het volk te wijzen op die andere weg. En dat doet hij aan de hand van prachtige beelden. Een palet van schilderijen wordt voor ons oog geschilderd: ‘wij trekken op naar de berg van de Heer. Hij zal ons de weg wijzen, zwaarden worden omgesmeed tot ploegscharen en speerpunten tot sikkels. Laat ons wandelen in het licht van de Heer’. (1e Z) Op de 2e Zondag zagen wij een twijg ontspruiten aan de stronk van Isaï, wolf en lam wonen samen, koe en berin sluiten vriendschap en een kind strekt zijn hand uit naar het nest van de slang’. En vandaag zal de steppe bloeien (wij zullen het nog zingen), zwakke handen worden krachtig en knikkende knieën worden sterk! Veelbelovende woorden en beelden van hoop en verwachting! Hoe komen die vandaag de dag binnen?

Ons kleine Nederland zoekt al jaren aansluiting met verschillende landen, eerst de Benelux, later EEG en nu EG. Militair gezien worden er verbonden gesloten binnen NATO. Dat gaat allemaal niet zonder slag of stoot. Het samenwerken lijkt door de jaren heen steeds moeilijker te gaan. Iedereen komt toch weer op voor z’n eigen hachje. Het gemeenschappelijk belang staat niet altijd meer voorop. Met het hoogte/diepte punt de Brexit, die er nu toch wel lijkt te komen………….En ook in eigen land – veel zorgen om het onderwijs, de zorg en allerlei hulpverleners die steeds meer belaagd worden. Jongeren, kinderen soms die worden opgepakt met een mes of omdat zij aan het ‘rellen’ zijn. Deze donkere dagen voor Kerstmis worden soms wel heel erg donker. Daarnaast kunnen nog allerlei privéomstandigheden verdrietig, uitzichtloos of pijnlijk zijn. 

Dan zijn de verhalen en beelden van Jesaja wel mooi maar we voelen ons misschien op dit soort momenten meer aangetrokken tot Johannes (de doper). Hij twijfelde ook. Hij zit in de gevangenis en het ziet er voor hem helemaal niet zo rooskleurig uit. Integendeel! Wat moet hij met die hele mooie woorden, met zo’n blijde boodschap? Als je, zoals Johannes, in de gevangenis zit, of wanneer je het gevoel hebt in een woestijn te leven dan wordt de twijfel heel sterk. Johannes vraagt zich dan ook (wellicht ten einde raad) af: ‘Zijt Gij het die komen moet of hebben wij een ander te verwachten?’ Hij zit te springen om ‘vrijlating’, om troost. Hij hoort verhalen 

15 december 2019, Ineke van Cuijk OP

over Jezus en zijn daden: blinden kunnen weer zien en lammen weer lopen. Melaatsen genezen en doven horen, armen wordt de Blijde Boodschap verkondigd. 

Maar Jezus zegt ‘Gelukkig degene die geen aanstoot aan mij neemt’. Want ook dat was er aan de hand. Jezus at met tollenaars, bezocht mensen met bezoedelde reputaties, zijn leerlingen vastten niet, Hij liet zich aanraken door een vrouw die onrein was. Of zo’n uitspraak als ‘Ik ben geen vrede komen brengen, maar een zwaard’ (10,34). Wat is er toch aan de hand? Johannes twijfelde zeer. Jezus is een ander soort prediker, geen boeteprediker zoals Johannes, Hij gaat naar feesten, drinkt wijn. Hoe is dat te rijmen met het beeld van de Messias? Alles gaat heel anders dan Johannes dacht. Jezus wijst op Johannes als de vervulling van het Oude Testament, daarom zijn jullie in de woestijn gaan kijken, om een echte profeet te zien. De grootste! Hij is de heraut die zegt dat de langverwachte Messias komt. Hij is hier!!

Samen met Johannes kunnen wij leren ontdekken dat Gods Koninkrijk zich anders openbaart dan wij/zij, iedereen denkt. God gaat een andere weg. Daar is Jezus de getuige van. En juist in de gebrokenheid van het leven kan het Koninkrijk zichtbaar worden. Johannes is groots op zijn eigen wijze. Zoals Jezus dat eveneens is. In het leven loopt het niet zoals wij vaak hopen en verwachten of plannen en regelen. Wij hebben een andere weg te gaan en soms kunnen we dan zeggen (achteraf) het heeft zo moeten lopen – dat was toeval. Maar misschien meer voorzienigheid!! Die wij met onze ogen niet kunnen zien. Ook Johannes nog niet.

Gelukkig zijn er mensen, gewone mensen, die ons op dit pad kunnen zetten. Paus Franciscus opent onze ogen om op een andere manier naar Kerk te kijken. Niet in mooie en prachtige gebouwen, nee, een veldhospitaal met de opdracht ‘werk aan de winkel’. Of zoals een bijna 17-jarig meisje de wereld op z’n kop zet door zich sterk te maken voor het klimaat. En afgelopen week zei Greta Thunberg: ‘ik heb gezien dat er hoop is. Die komt niet van overheden en bedrijven maar van burgers!’ Wij kunnen het zelf doen in het groot en in het klein. In onze eigen wereld kunnen zich veelvuldig zulke momenten voor doen. Dankzij oplettende burgers wordt een moeder en haar kind (terug)gevonden. Er zijn verpleeghuizen waar de zorg voor de oudere mens verbetert. Er is meer aandacht voor de onderwijzer en de verpleegkundige die beter betaald moet worden. Geert Cappelaere, Unicef-directeur voor het Midden Oosten zegt: ‘je moet leren omgaan met machteloosheid. Je moet vasthouden aan hulp die wel geslaagd is’.

Als wij zo te werk kunnen gaan en zo kunnen kijken en blijven geloven en hopen, kunnen we ook voluit zingen: De steppe zal bloeien! 

In deze donkere dagen voor Kerstmis biedt de liturgie ons allerlei beelden van hoop, van licht, van troost, van vertrouwen. Dat het zo nog even Advent mag zijn. Dat wij geraakt kunnen worden door de Blijde Boodschap: dat ook wij kunnen opstaan en lachen en juichen en leven.
Daartoe helpe ons de Algoede God. Naar boven

4e zondag van de advent:
Jesaja 7, 10-14 en Mattheus 1, 18-24

Begin december was ik vier dagen in, het in Dominicaanse kringen wereld beroemde dorpje, Fanjeaux. De stichter van onze orde, Dominicus, verbleef hier rond 1200 enkele jaren. Hier begon zijn missiewerk, het verkondigen van Het Goede Nieuws ,onder de Catharen. Nu zo’n 800 jaar later verblijven er in en rond dit dorp, in de omgeving van Carcassonne nog maar enkele dominicanen en zo’n vijftiental zusters.
Al op de eerste avond viel mij het frequente gebruik van het woord ‘crèche’ op. Zoals dat kan gebeuren, als je enkel en alleen met Franstaligen aan tafel zit,ik snap niet altijd helemaal precies waar ze het over hebben. Ik dacht: Zijn de zusters van plan om een kindercrèche te openen?
Pas de volgende ochtend viel het kwartje: In het dorp woont een Nederlands mannenstel, samen runnen zij de plaatselijke kunstgalerie. Toen ik met hen een kop koffie dronk hoorde ik dat eén van de zusters aan hen gevraagd had of zij, rond deze feestdagen, de leegstaande galerie mochten gebruiken om er enkele (creche) kerststallen in tentoon te stellen. De twee galeriehouders vonden het een goed plan en zeiden hun medewerking aan de zusters toe. Waar ze echter geen rekening mee hadden gehouden, was de groep Franse kunstliefhebbers, de vrijwilligers, die hen in de zomermaanden helpen om de galerie open te houden. En wat bleek: juist deze groep had er moeite mee, waren zelfs tegen de komst van de kerststallen ‘in de galerie’ .Zij zeiden: deze kunstgalerij is een ‘openbare tentoonstellingsruimte’ .Het is een typisch Frans argument: Het gaat hier om de scheiding tussen Kerk en staat.
Godsdienst is een privé aangelegenheid, ‘de laïcité’. Alle uitingen van religiositeit dienen daarom verboden te zijn in alle openbare ruimtes. Samen met de twee Nederlanders haalde ik mijn schouders op. Hoe kun je kunst en Godsdienst scheiden? Wat zou Rembrandt hiervan gevonden hebben? Gelukkig ontdekte ik op de dag van mijn vertrek, dat de kerststallen van de zusters - afkomstig zijn uit alle windstreken - , in de galerie een tijdelijke onderkomen hadden gevonden.
Terug gekomen in Nederland dacht ik aan dit voorval terug, toen ik thuis met mijn winterdorp miniatuurtjes van Albert Hein aan het spelen was. Alle klanten ontvangen een figuurtje als zij bij de grootgrutter voor een bepaald bedrag aan boodschappen doen. Het gaat hier om huisjes, met reclame voor bekende merken, als een Verkade huisje , Gilette en een Andrelon kapperswinkeltje. Jawel, er is ook een huisje van een creche bij, al maakt deze op de gevel reclame voor Olvarite.
Ook in dit winterdorp lijkt er een scheiding tussen kerk en staat te bestaan: Daar is hij dan, er zit een kerkje in het assortiment, althans, het is een gebouw met een toren zonder christelijke symbolen als een kruis, een afbeelding van Jezus of een Mariabeeld. In het winterdorp is ook geen plaats voor een kerststal.
En nu komen we bij de lezingen van vandaag: Koning Achaz, wordt in de Bijbel getekend als een zwakke leider. Als de twee om hem heen liggende koninkrijken, samenspannen en een coalitie tegen hem vormen, heeft Koning Achaz het moeilijk, het zijn bange tijden voor hem. De vraag is nu: zoekt hij zijn steun bij JHWH, de God van de Thora, of gaat hij naar de koning van een ander sterk land? De Koning en de goden van het machtige Assyrië. In deze tijd wordt Achaz door de profeet Jesaja bezocht en toegesproken, in de hoop dat hij trouw zal blijven aan de God van zijn volk, aan JHWH. Als teken van hoop komt Jesaja met het beeld van een zwangere vrouw, zij zal een zoon baren die de naam krijgt, Immanuel, God met ons.

22 december 2019, Holkje van de Veer OP

Maar ja, soms spreken profeten voor dovemans oren. Waar haal je in bange en bedreigende tijden steun vandaan? Wat verjaagt de nacht? Zijn het de grote en sterke politieke leiders? Of de grote en sterke merken als Cocacola, Verkade en olvarit? Of is er nog een andere mogelijkheid?
Christenen geloven in de kracht van het kwetsbare, het weerloze, het onverwachtse, een moeder met een kind. Dáár is volgens hen troost en hoop op toekomst te vinden. Daarom willen zij ruimte maken, voor een God die mensen steunt, licht brengt, en met hen onderweg gaat naar een veilige toekomst. Juist bij de zwakke en kwetsbaren houdt hij zijn verblijf. Christenen geloven in een God die ook vandaag tot ons spreekt, ons oproept om deur te openen, samen te delen, geweldloosheid te leven en het onverwachtse mogelijk te maken. Daar gaat het ook vandaag in dit verhaal rond Jozef over, over zwanger raken zonder dat daar een man voor nodig is. Over luisteren en het doen wat je van Godswegen gevraagd wordt.
Wat weten we van Jozef? Hij is rechtschapen. Hij kent de normen en de fatsoencodes van zijn eigen samenleving, Daarom wil hij in eerste instantie de zwangere Maria niet te schande maken, hij denkt er over om in stilte van haar te scheiden.
Jozef weet wat angst is: Hij heeft de woorden ‘wees niet bevreesd’ van de boodschapper van de Heer nodig om te horen en zijn hart te openen. Hij heeft ze nodig om iets anders doen, dan wat ‘men misschien wel of niet zou vinden of van je zou verwacht’ Tegen codes en conventies ingaan, het kan een mens duur komen te staan, eigen keuzes maken, daar heb je kracht voor nodig. Jozef weet, anders dan de bange Koning Achaz, de woorden die door een profeet gesproken worden tot zich te nemen, te verstaan, op waarde te schatten. Zie, de maagd zal zwanger worden en een zoon ter wereld brengen, en men zal Hem de naam Immanuel geven. Dat is in vertaling: God met ons.
Ook wij horen de woorden van de profeet, hier vandaag in deze kapel. Misschien is het goed dat wij, juist in deze tijd, nogmaals naar de verhalen luisteren en ons hart laten raken, door wat er rond die stal, de crèche gebeurde.
En wie weet, kunnen wij met kerstmis, wanneer we met familie en vrienden bij elkaar zijn, en spreken met mensen die geen flauw benul hebben van wat wij als christenen in een kerk te zoeken hebben, de juiste woorden vinden om - net als Dominicus -‘het Goede Nieuws, -God met ons , leven in te blazen.
Maar, wat geef je voor antwoord, als een puber aan tafel, bijvoorbeeld een neef of een nicht, een kleinkind je vraagt: Wat vier jij met kerst? ‘Ik vier de geboorte van Jezus’ kun je antwoorden, maar wát zeg je dan eigenlijk? Hoe breng we het winderdorp tot leven? Misschien zitten we dan wat te stamelen en zoeken we stotterend naar woorden. En misschien is dat maar goed ook,
Maar…mijn hoop is: als we dan spreken, een antwoord formuleren: laten het dan woorden en verhalen van verlangen zijn, Hopen aan dat er een einde komt aan alles wat duister en vals is. Hopend dat er meer is dan politiek gekrakeel, gele hesjes, geld en commercie. Ik hoop dat het woorden van geestkracht zullen zijn,
Het onverwachtse van de kerststal, van elkaar begrijpen en verstaan, de angst voorbij.
Laten we ons daarom richten op de tafel van de Heer, Brood breken en de wijn delen, Geestkracht ontvangen, Midden in een winternacht.
Naar boven

kerstnacht:
Jesaja 9:1-6 Psalm 96 Titus 2:11-14 Lukas 2:1-14

De herders, zo wordt ons verteld, hielden de wacht over hun kudden. Net als zij kunnen wij ons ook voelen, als gelovigen in de wereld van vandaag: duisternis rondom en daarom een oproep om te kijken en te beschermen wat kwetsbaar en waardevol is. Wij zoeken naar vrede in een steeds vijandigere wereld; vergeving voor wat we verkeerd deden; eenvoud terwijl overal om ons heen miljoenen worden uitgegeven en verdiend; zorg voor de minder bedeelden, die aan de rand van de samenleving leven en door de rijken en machtigen niet worden geholpen; armoede terwijl we de wereld gebruiken alsof er geen morgen is. 

Jesaja gebruikte ook een licht/duister thema zoals hij zijn wereld beschreef, "een volk dat in duisternis liep... en in het land van mistroostigheid woonde." Ik heb het hier over een ernstige duisternis, niet over wat we gedurende een of twee dagen kunnen ervaren; niet over hoe we ons voelen als we een of twee dagen niet naar buiten kunnen vanwege regen of sneeuw. Deze duisternis gaat niet alleen over het besparen van licht, het is symbolisch, zowel voor de wereld buiten de kerk als voor ons hier binnen, waar licht en duisternis voortdurend aanwezig zijn. Welk van die twee gaat er winnen? Een vraag die ons echt bezig houdt, want er is zeker genoeg kans om te denken dat de duisternis het laatste woord heeft. Een andere zinsnede doorbreekt ons denken in deze neerwaartse spiraal. Vannacht wordt het licht in de duisternis geboren en de duisternis zal het nooit overwinnen. Wij, gelovigen zingen samen met de engelen in het evangelie die God loven voor het licht dat ons uit wanhoop naar hoop leidt.
Alleen hebben we zeker niet zoveel licht om de nachtelijke duisternis op te heffen. Toen Jesaja rondkeek, was het eerste wat hij zag: duisternis en dan een licht. Waar komt dit licht vandaan? Jesaja gaat van de somberheid van de menselijke toestand naar de bron van het licht: God, die voor overvloedige en grote vreugde zorgde, het soort vreugde dat komt na grote inspanning. 

Wie anders zou zo'n omkering kunnen veroorzaken dan God? God is geen God van halve maatregelen. Elk kwaad zal worden verbrand in het vuur van Gods gerechtigheid. Hoe heeft God dat gedaan? Jesaja wijst naar het feest, dat wij in deze nacht vieren, "want een kind is bij ons geboren..." Gods macht zal duidelijk worden door dit kind, die een verstandige leider zal zijn. Hij helpt ons in onze strijd tegen het kwaad en bevordert de vrede. Dit waren de attributen van de Davidische koning. De engelen kondigen de geboorte aan van deze afstammeling van David, de beloofde Messias.

24 december 2019, Antoon Boks OP

Lukas maakt duidelijk dat de komst van de Messias niet louter een idee is. Nee, het is een werkelijkheid, deze Heiland is mens, geboren in een zeer specifieke tijd, tijdens de heerschappij van de Romeinse keizer Augustus waaraan het huis van David en alle Israëlieten onderworpen waren. God werd geboren in een onbeduidende familie die gedwongen was om van huis af te reizen door het decreet van de regerende wereldmacht. God werd mens bij onbeduidende mensen. Zoals het toen was, zo is het nu! God werd gelijk aan de buitenstaander, de ontheemde en de onderdrukte. De geboorte van deze afstammeling van David werd eerst bekend gemaakt en gevierd door buitenstaanders, de herders en later door van buiten komende wijzen. Lukas vertelde wel dat deze gebeurtenissen bekend werden door engelen want dit was een buitengewone gebeurtenis voor alle mensen. 

We kunnen denken aan de nederige aspecten van Jezus geboorte en hoe God aanwezig is in de dagelijkse gebeurtenissen van ons leven door de grootheid van dit kind. We kunnen de plek zijn waar we de pracht van God ontmoeten. Op ons rust Gods gunst.

Hier is een krachtige boodschap. Voor de meesten van ons is er geen rozengeur en maneschijn zoals sommige kerstkaarten aangeven. Dat was ook niet het geval in dit verhaal, want er was een verdachte zwangerschap; dit paar was gedwongen om vlak voor de geboorte te reizen en die geboorte vond plaats op een rare plaats. De herders, de laagste klasse van mensen in die maatschappij, horen als eerste mensen over zijn geboorte. Jezus zal zijn leven doorbrengen met het reiken naar de buiten gesloten mensen. Lukas vertelt alles zo, dat we ons kunnen vereenzelvigen met deze buitenstaanders want ook wij hebben moeite om de losse uiteinden van ons leven te behoeden voor rafels. 

Maar… waar werd en wordt voor ons de Heiland geboren en is nieuw leven mogelijk? Denken we maar aan elkaar: misschien een recente dood, problemen in ons huwelijk of onze communiteit, zieke familieleden, financiële problemen, een ziekte? Is er een afstand tussen het evangelie verhaal en de dagelijkse werkelijkheid? Hopelijk niet: ondanks alles is steeds nieuw leven mogelijk met Gods hulp en daarom kunnen we elkaar en zoveel andere mensen ook dit jaar weer een Zalig en Gezegend Kerstmis toe wensen.
Moge dat ieder jaar mogelijk zijn.
Naar boven

1e Kerstdag: Johannes 1,1-14

Je hoeft beslist geen groot Bijbelkenner te zijn om bij het begin van het evangelie van Johannes dat wij hoorden terug te denken aan de eerste woorden van de Bijbel: ‘in het begin schiep God de hemel en de aarde’. Het is uitdrukkelijk de bedoeling van de evangelist dat wij bij de menswording van Jezus Christus ons die woorden herinneren, want voor hem staat het komen van de Messias onder ons in het gro-te perspectief van Gods omgang met ons. Door Hem is alles geworden van wat geworden is, Hij is het van wie geschreven staat dat Hij het licht tevoorschijn riep waardoor al wat is bestaat!

In het begin was er een spreken,
licht dat voor ons aan wil breken,
ruimte voor de mensen schept
en een antwoord in ons wekt.

In het begin was het te horen
als een stilte zonder woorden
die aan onze deuren klopt,
ons een wederwoord ontlokt.

God wil het licht zijn waarin wij leven en bewegen en de aarde en al wat bestaat dienen en bewaren opdat zij een goede woonplaats zou zijn voor mensen, dieren en dingen. Maar Johannes schetst ook dat dit licht in de chaos en duisternis schijnt maar dat de duisternis het niet aangenomen. Dat is geen verbeelding van een oerbegin, maar schetst tot op de dag van vandaag hoe het gesteld is tussen mensen en God. God roept het licht tevoorschijn en Hij roept de mens ‘waar ben je’ want Hij heeft de mens nodig als partner in zijn plan met de wereld die ‘tov’ , goed moet worden, dat wil zeggen beantwoorden aan zijn bedoeling: een huis en een veilig onderkomen voor al wie er leven. Maar dat roepen wordt niet gehoord in het lawaai dat wij voortbrengen, de herrie die wij maken in het

25 december 2019, Henk Jongerius OP

bevechten van elkaar, in de duistere praktijken van de politiek in onze dagen en de over-heersing van de economie die ons tot mensen maakt die vooral in het overtreffen van elkaar naar ons levensgeluk zoeken. Zo is het altijd geweest in de geschiedenis omdat wij kennelijk onszelf het liefste ho-ren en zo hoe langer hoe meer duisternis om ons heen scheppen. Toch zijn er de profetische stemmen geweest die ons hebben willen terugroepen tot het oorspronkelijk perspectief van onze aarde, tot het luisteren naar de stem die ons de bedoeling van God in ons hart wil leggen en tot een nieuw begin uitnodigen.

Johannes de voorloper, de laatste van de profeten getuigt van het licht dat wil schijnen maar niet werd aangenomen, maar wie het wel aanvaarden worden ‘kinderen van God’ genoemd, mensen van het licht. In Jezus mogen wij de mens ontmoeten die, als God zelf, licht geworden is voor ons en ons daarin doet wonen, werken en spreken. Het spreken en roepen van God is vlees en bloed geworden in dit kind dat geboren is in Bethlehem. Het is dit kind, zonder aanzien, dat een vuur zal zijn, een licht in ons midden, een kracht en een vreug-de. Het feest van vandaag nodigt ons uit om ons opnieuw aan dat licht en dat vuur toe te vertrouwen en ons verbonden te weten met God, die het begin van alle dingen is. 

In een kind gaat het beginnen:
licht zal chaos overwinnen,
roept ons tot verwondering
in een lied vol huivering.

In een kind dat wordt geboren
wil de Ene bij ons horen,
toont hij ons zijn aangezicht,
wonen mensen in zijn licht!

Naar boven

Heilige Familie: Jesus Sirach 3, 2-6,12-14; Psalm 128; Matteüs 2,13-15,19-23

In het dagblad Trouw staat met enige regelmaat een interview van Arjan Visser. Aan de hand van de Tien Geboden tekent hij het levensverhaal op van allerlei mensen. Dat deze vorm werkt, blijkt wel uit het feit dat onlangs het 500 ste interview verscheen. Wat mij bij het lezen van deze interviews vaak opvalt is de grote aandacht die gegeven wordt aan gebod 5: Eert uw vader en moeder. Uitvoerig wordt de relatie met ouders beschreven. Soms heel positief en trots, dan weer mild en af en toe ook met afkeer. Ik moest hier aandenken bij het horen van de lezingen van vandaag. Heb achting voor uw vader en uw moeder. Eert u Ouders. Het is het vijfde gebod uit de Tien Geboden, de Tien Geboden die het hart vormen van de Thora, welke op haar beurt centraal staat in het verbond van God met de mensen. Met andere woorden de relatie tussen ouders en kinderen is richting wijzend, inspirerend voor een leven met de Onnoembare.

Als ik vandaag verhalen over Jozef hoor, vraag ik mij af, wat zou Jezus over zijn vader gezegd hebben?. Hoe heeft hij hem ervaren? Wat was dat eigenlijk voor een man, voor een vader. Jezus zelf zegt er niets over, maar het is de evangelist Matteüs die ons een beeld schildert. 

Jozef is een man die overweegt en telkens in een droom wordt aangespoord door een engel. Het begint met en droom over Maria die zwanger is van de Geest en hij wordt uitgenodigd om haar tot vrouw te nemen en het kind een naam te geven . En vandaag horen we tot drie keer toe dat Jozef droomt en een engel hem aanspoort om op weg te gaan. Het gebeuren roept iets op van verwondering, van mysterie. Wat gebeurt daar precies? Jozef zelf geeft geen uitleg. Van hem vinden we geen enkele uitspraak, geen woord in de Bijbel. We zien een man die stil is , ingespannen luistert en ruimte maakt om geboren te laten worden wat zich aandient en vervolgens handelt. Jozef is vader van Jezus volgens de wet. Hij is degene die de naam Jezus, God redt, geeft. Hij is degene die zorgt voor Maria en het kind.

Matteüs schildert ons ook een man die staat in de traditie. Jozef wordt in verband gebracht met die andere Jozef , de zoon van Jacob en zijn geliefde vrouw Rachel. Ook deze Jozef is een dromer. Hij wordt door zijn broers verkocht en ook hij gaat naar Egypte . Hier groeit hij uit tot onderkoning en in tijden van nood zorgt hij voor zijn familie. En ook deze Jozef keert met het volk terug. Kortom Jozef staat voor gerechtigheid , trouw aan het verbond met God. Het is de mens die weet heeft van Exodus, van uittocht, van op weg gaan. Het is deze mens die stil durft te staan bij al wat er gebeurt en zich afvraagt wat dit te beteken heeft. Jozef luistert ingespannen naar de stem in het gebeuren en handelt naar bevinding.
Een man die in de traditie staat en er voedsel vindt om van te leven. We zouden hem kunnen omschrijven als een behoeder, een bewaker van het geheim. Iemand die oog en oor heeft voor het mysterie van het leven . Zijn naam Jozef betekent ook, Moge de Heer toevoegen. Niet iemand die klaar

29 december 2019, Jos Oostrik

staat met allerlei mooie woorden, met dogma’s of andere leerstellingen, maar iemand die luistert en laat geboren worden wat zich aandient. Een prachtig beeld van geloofsopvoeding, van geestelijke begeleiding. Geloof wordt niet gemaakt, geloof wordt geboren.

In onze tijd willen we het onbekende, datgene wat niet te bevatten is , nog wel eens weg redeneren, we vragen om feiten, om lijstje en cijfers. In politiek , in bedrijfsmanagement wordt vaak gestuurd op cijfers. Gevolg is dat we de mens uit het oog verliezen. Stress, een burnout, zijn aan de orde van de dag. Ook in het onderwijs gaat het om toetsen, om het beste , het meeste, het hoogste. Jongeren worden beoordeeld op cijfers en zelden op betrokkenheid of invoelingsvermogen. Kortom de prestatie maatschappij is overal voelbaar

Vandaag wordt ons een ander beeld voorgehouden, Jozef als een vader die stil staat bij het leven . Een behoeder van het geheim, een beschouwer, een contemplatief schouwer van het leven.

Door de verhalen over dromen wordt Jozef vaak slapend afgebeeld, en soms ook als een sul, maar is het niet veel eer een wachter, een begeleider van geloof. Laat hij juist niet zien, wat de apostel Paulus noemt: de dwaasheid van geloven, doen wat ondenkbaar is. In deze zin is Jozef ook inspirator voor velen en wordt hij op veel plaatsen vereerd. Een van de grote promotoren van Jozef was de heilige Theresia van Avilla . Zij zag in Jozef een voorbeeld van contemplatief leven. Veel van haar kloosters dragen de naam van St.Jozef . Met Jozef geloofde zij dat God in alles te vinden is. Een van haar bekende uitspraken is: In het alledaagse, tussen de pannen en de potten is God te vinden te vinden. Maak je geen zorgen, wees niet angstig, vertrouw op God,( Nada te turbe,Nada te espante, solo Dios). Ook van de huidige Paus Franciscus is bekend dat hij een vereerder is van Jozef. Op zijn kamer heeft hij een beeld van de slapende Jozef.

Een paar jaar geleden vertelde hij tijdens een audiëntie, dat hij ‘s avonds voor het einde van de werkdag zijn zorgen op een briefje schrijft en het briefje onder het beeld van Jozef legt. En dan slaapt hij goed, ondanks alle zorgen en verantwoordelijkheden die er zijn.

Hoe zou Jezus zijn vader ervaren hebben, wat zou hij zeggen? Misschien het volgende: Mijn vader was een eenvoudige werkman, met oog voor het geheim van het leven. Hij had echte zorg voor mij en mijn moeder. Hij heeft mij laten zien hoe God met mensen omgaat, als een vader en daar kan ik alleen maar dankbaar voor zijn en bidden met psalm 131.
Heer niet trots is mijn hart, Niet hoogmoedig mijn blik, Ik zoek niet wat groot is voor mij en te hoog gegrepen. Nee ik ben stil geworden, Ik heb mijn ziel tot rust gebracht. Als een kind op de arm van zijn Vader/ Moeder, als een kind is mijn ziel in mij. Israël hoop op de Heer, van nu tot in eeuwigheid.
Moge het zo zijn.
Naar boven

Nieuwjaar 2020: Lukas 2: 16-21

Het is vandaag de eerste dag van 2020. Ik geloof dat 2019 voor velen van ons een goed jaar was, maar dat is het zeker niet voor iedereen geweest. Zoveel mensen hebben vervelende dingen meegemaakt. Een aantal van ons zijn blij dat het jaar 2019 voorbij is! Want… een geliefde stierf; er was ver weg, maar ook dichtbij armoede, oorlog, terroristische bomaanslagen, moorden. De mensen, die dit hebben meegemaakt, hopen zeker op een beter 2020.

Voor hen en voor onszelf bidden we. We bidden voor mensen die we kennen en die dicht bij ons staan. We bidden ook voor de mensen wier namen alleen God kent, onthoudt en koestert. Moge God ons en hen zegenen. Mogen wij vriendelijk voor elkaar zijn. We vragen een zegen van God. We bidden dat we een instrument zijn dat God gebruikt om te zorgen dat die zegen werkelijkheid wordt, zodat anderen zullen ervaren dat onze aanwezigheid een zegen in hun leven wordt.

Vandaag vieren we ook: Maria, moeder van God. Met Kerstmis vierden we de geboorte van Jezus. Vandaag vieren we dat God ons zegent door Maria. Door haar werd die zegening van Aaron in het boek Numeri werkelijkheid, want in Christus, haar Zoon, is God ons genadig en geeft ons vrede. 

De herders reageerden op de boodschap die ze van de engelen hoorden. Ze gingen haastig naar Bethlehem om te zien wat de Heer voor ons heeft gedaan. Maar belangrijker is dat Maria luistert naar de boodschap die de engelen gaven aan de herders over haar zoon. Ze bleef nadenken over wat ze hoorde.

Misschien kunnen we haar navolgen in het nieuwe jaar. Velen van ons maken voornemens om te letten op ons eten, of te stoppen met roken. Allemaal goed, maar wij die geloven kunnen een ander voornemen maken om Maria na te volgen. We kunnen haar gebruiken als ons voorbeeld en aandacht besteden aan wat ze hoort en in haar hart bewaart. Zij is de model gelovige die het woord van God hoort en er naar handelt. Gedurende dit nieuwe jaar kunnen we betere luisteraars zijn. We kunnen onszelf meer tijd geven om na te denken en te reageren op de gebeurtenissen van ons leven. Luisteren naar de Schriften, vastbesloten die te gebruiken als geestelijke voeding, te luisteren naar God om de richting voor mijn leven te bepalen

Luisterend naar de evangelie tekst van vandaag merk ik op dat Maria de woorden overdacht die ze van de herders hoorde. In die tijd werden herders als ritueel onrein beschouwd en hun getuigenis was verdacht in een rechtbank. De slechte reputatie en de mening van haar tijdgenoten over herders stopte Maria’s aandacht niet om naar hen te luisteren en serieus na te denken over wat ze zeiden. Ze luisterde en hoorde goed nieuws. We weten ook nooit hoe God in ons dagelijks leven kan spreken.

1 januari 2020, Antoon Boks OP

Soms spreekt God een woord en wordt die boodschap aan ons bezorgd: door de reactie van een boos kind; de aanmoediging van een sympathieke vriend; de troost van degene die bij ons komt om te luisteren naar ons verdriet; de levendige beelden op het avond nieuws of een foto in de krant.
Een goed voornemen voor het nieuwe jaar zou kunnen zijn: proberen een betere luisteraar te zijn, ongeacht wie er spreekt; om datgene wat we horen serieus te nemen door niet te snel onze gebruikelijke conclusies te trekken en dan maar bidden om wijsheid om te weten hoe we moeten reageren op wat we horen. Het kan even duren, maar wie weet

Als we beter luisteren, zouden we kunnen ervaren dat Jezus nog steeds in ons midden geboren wordt. Misschien hebben we dezelfde reactie als degenen die de boodschap van de herders voor het eerst hoorden: ook wij zouden verbaasd kunnen zijn. Verbaasd om het goede nieuws te horen dat God ons nog steeds verkondigt in het midden van ons drukke en gevarieerde leven. Beter luisteren naar dat woord in ons dagelijks leven zou Gods zegen voor ons werkelijkheid kunnen maken: ons aanmoedigen het goede te doen voor anderen, ondanks wat weer andere mensen er van zeggen. Beter luisteren naar woorden van vergeving voor wat we verkeerd hebben gedaan want dit kan ons genezing geven van geleden pijn.

Dat is heel wat anders dan waar onze oren aan worden blootgesteld op het werk, op school, thuis en de andere plaatsen waar we veel komen. Niet alles wat we horen, bouwt ons op, geneest of versterkt ons. Alles is niet het woord van God, hoe hard we ook luisteren. Gods Woord kan dienen om ons te helpen ontdekken wat God allemaal doet. We kunnen doen wat Maria ons vandaag leert: luisteren naar die woorden en ze overdenken in ons hart. Hoe meer we de oren van ons hart ontwikkelen, hoe meer we de goedheid van de dagelijkse woorden zullen herkennen en vieren, want God wordt nog steeds op vele en diverse manieren mens in onze wereld.

Hoe meer we op Gods woord zijn afgestemd, hoe beter we zullen kunnen zorgen, dat de woorden van valse profeten die beweren de waarheid te spreken, maar waarvan de bedoeling is om ons te misleiden, geen werkelijkheid worden. Heel wat keren worden we aangemoedigd om onze prioriteiten bovenaan ons lijstje van dingen, die we moeten doen, te zetten. Ze verleiden ons door beloften van winst, macht en prestige, zelfs wanneer het ten koste gaat van anderen. Wij, die het woord van God overdenken en koesteren, zullen weten waar en wanneer God spreekt, zelfs als het woord tot ons komt uit de meest onwaarschijnlijke bronnen: zoals die niet goed verzorgde herders die buiten adem uit de velden kwamen en niet konden wachten om aan Maria en Jozef te vertellen dat ze goede nieuws hadden gehoord van engelen.

Moge dat ook werkelijkheid worden voor ons in dit nieuwe jaar en hopelijk zullen we daar ook naar handelen.
Naar boven

Openbaring van de Heer: Jesaja 60.1-6; Matteüs 2,1-12

Bij Matteüs lezen wij geen uitvoerige beschrijving van de geboorte van Jezus en dat is ook wel begrijpelijk als wij beseffen dat hij een heel speciale bedoeling heeft met het schrijven van zijn evangelie. Hij kondigt in zijn eerste regels Jezus uitdrukkelijk aan als de Messias, zoon van Abraham, zoon van David, de geboren koning van Israel.

In dat perspectief horen wij vandaag over koning Herodes en de komst van de wijzen uit het oosten. In dit verhaal staan er twee soor-ten koningschap lijnrecht tegenover elkaar. Herodes vergadert in het geheim omdat hij zijn koningschap in gevaar acht door de vraag van de wijzen waar of de koning van Israël geboren zal worden. Hij raakt in paniek en heel Jeruzalem met hem, lezen wij, want de geboren koning van Israël is een bedreiging voor zijn positie. Het is niet ie-mand die in het geheim overlegt en met een list probeert de nieuw-geborene op het spoor te komen om hem zogenaamd te gaan aan-bidden. Maar blijkens de kindermoord had hij heel andere bedoelin-gen. De koning van Israël zoals die in de profetie van Micha wordt getekend zal een leidsman en een herder zijn, zoals ook van David geschreven staat als hij door de profeet Samuël tot koning wordt gezalfd.

Wij zongen het zo treffend in de antwoordpsalm: ‘de arme die steun vraagt zal hij bevrijden, de ongelukkige zonder hulp. Hij ontfermt zich over misdeelden en zwakken schenkt hij weer levensmoed’. Het is het tegenbeeld van de profiteurs en kapitalisten die Micha aan-klaagt als hij spreekt over het schrikbewind dat zij uitoefenen over kleinen, het uitbuiten van de armen op wier huizen zij beslag legden in die dagen. Wij mogen ons afvragen of het in onze dagen op veel plekken in onze wereld wel anders is! Ik denk het niet en daarom is de profetie tot op vandaag van kracht. Micha kondigt aan dat het anders zal zijn, dat er een nieuw begin zich baan breekt en dat gebeurt in het onaanzienlij-ke plaatsje Bethlehem, waar die eerdere koning David geboren is èn de ware koning van Israël

5 januari 2020, Henk Jongerius OP

die ‘God redt’ zal heten. Het is de God die altijd kiest voor de kleinen en de kwetsbaren en niet voor zelfbehoud en moord zoals het gekroonde beest Herodes.

Vandaag vieren wij het openbaar worden van de ware koning die knecht en herder is. Het is in dankbaarheid gedenken dat God in een mens zijn gezicht, zijn liefde en mildheid laat zien. Maar tegelijkertijd staan wij stil bij hoe het deze geboren koning is vergaan. Vanaf zijn geboorte staat zijn leven in het teken van bedreigd worden met de dood. Vandaar dat wij horen dat hij met zijn vader en moeder moest uitwijken naar Egypte, want hij is niet welkom in onze wereld waar mensen zoeken naar overheersing en koning willen kraaien!

Dit alles stelt ons voor de vraag wie deze eerstgeboren voor ons is. Opent hij ons de ogen voor de ware mens naar Gods hart, zoals die van oudsher bedoeld is? Erkennen wij hoe in hem het woord geschied is en hij ons tot vrede is geworden?

Hij heeft in ons een niet verdwijnend visioen wakker geroepen dat het onmogelijke mogelijk is, van wilde dieren die niet meer verscheu-ren, van het lam dat zich neerlegt naast de leeuw, en wij bevinden ons in de lange stoet van mensen die ons in dat vertrouwen voorgin-gen zonder te aanschouwen, maar vervuld bleven van hoop dat het eens werkelijkheid zal worden ‘vrede op aarde’.

Laten wij met Jesaja blijven zingen van het licht dat zal opgaan over Jeruzalem, de nieuwe aarde, dat al het oude voorbij is en wij mogen uitzien naar God die uit zijn hemel zonder grenzen tastend aan het licht komt met een naam en een gezicht, even weerloos als wij men-sen. Hij moge ons tot vrede zijn!
Naar boven

Doop van de Heer: Jesaja. 42,1-4.6-7; Matheus 3,13-17

In een van zijn boeken schrijft Kees Pannekoek, priester van het Aartsbisdom: ‘De Jordaan is een heel aparte rivier. Een van haar bronnen ligt op de berg Hermon, zo’n driehonderd meter hoog. Het Jordaandal ligt 390 meter onder het zeeniveau. Er is ter wereld dan ook geen dal zo diep als het Jordaandal ter hoogte van Jeruzalem. Je kunt op de rivier niet met een bootje varen, je kunt er hier en daar wel doorheen lopen. En zij is uitermate geschikt om er mensen in te dopen. Je kunt erin staan. Dat Jezus juist zijn optreden daar in het openbaar begint, heeft een sterk symbolische betekenis. Het is de allerlaagste plek op deze wereld. Dieper kan een mens niet afdalen’. (‘Het gaat om wat stroomt’)

Hier vindt dus de ontmoeting plaats tussen Jezus en Johannes. Jezus wil zich door Johannes laten dopen maar Johannes zegt: ‘Ik zou door u gedoopt moeten worden, en u komt naar mij?’ En Jezus zegt: ‘Laat het maar gebeuren want zo past het ons de gerechtigheid volledig te vervullen’. Deze Bijbelse ‘gerechtigheid’ staat bij Jezus hoog in het vaandel. Gerechtigheid in deze betekenis wil zeggen dat mensen tot hun recht mogen komen, zoals zij door God bedoeld zijn. Dat je mag groeien en bloeien tot wie je ten diepste bedoeld bent. Dat er ruimte komt voor mensen die in het nauw zitten. Een gerechtigheid die bevrijdt, die reddend en leven-scheppend is. Je mag leven uit genade! God doet recht aan ieder mens – een God vol van genade, een God van vergeving. Dit is de boodschap van Jezus, die Hij hier op deze symbolische plaats, in deze belangrijke ontmoeting met de Doper gestalte wil geven.

Dit alles krijgt nog een extra kleur door de woorden van Jesaja. Zo spreekt de Heer: ‘Dit is mijn Dienaar die Ik ondersteun, mijn uitverkorene in wie Ik behagen schep: mijn geest stort Ik over hem uit, gerechtigheid laat hij stralen over de volken’.

Zoals bekend is de profeet Jesaja, geboren rond 765 voor Christus, dé profeet van de ballingschap. Hij wordt ook de profeet van het geloof genoemd. Zijn prediking is gegrond op de zekerheid dat de Heer groot en machtig is. Hij beheerst de geschiedenis. Alles is in Zijn hand en daarom hoeft men de vijand niet te vrezen. Men moet alleen op de Eeuwige vertrouwen en alle coalities van de hand wijzen. Voor de profeet is de Heer, de Heilige van Israël, die zijn volk beschermt, maar ook volledige overgave verwacht. Bezetting en ballingschap is het gevolg van niet-trouw-zijn aan de Eeuwige. In het midden gedeelte van het profetenboek (hfd. 40-55) kondigt de profeet de bevrijding aan uit die Babylonische gevangenschap. En vier keer over is er in dit boek sprake van een compositie rond de dienaar van de Heer die deze bevrijding vorm geeft. De profetie van vandaag is de eerste. De andere drie in de hoofdstukken 49, 50 en 52, 53 zijn zeker zo hoopgevend en welluidend. ‘Ik stel u aan om een licht voor de volken te zijn. De Heer heeft zijn volk bemoedigd, en zich over zijn onderdrukten ontfermd’. (49, 6b,13b) ‘De Heer God heeft mij als een leerling leren spreken om uitgeputte mensen te

12 januari 2020, Ineke van Cuijk OP

kunnen bijstaan’. (50, 4a) ‘Mijn dienstknecht zal zich een rechtvaardige tonen voor velen, hun zonden laadt hij op zich’. (53, 11b)

Met al deze voorspellingen/visioenen komt Jezus bij de Jordaan en begint Hij zijn openbare leven. ‘Hij roept niet, hij schreeuwt niet en hij verheft zijn stem niet. Het geknakte riet zal hij niet breken en de kwijnende vlaspit niet doven. Het beeld van het geknakte riet is een beeld van kwetsbaarheid, van uiterste zwakheid. Riet op zich al niet zo sterk als het hout van een boom en ongeknakt riet kon gebruikt worden voor bv muziekinstrumenten maar geknakt dan was het waardeloos, onbruikbaar. En datzelfde geldt voor het beeld van de kwijnende vlaspit. In die tijd was een olielamp het enige midden tot verlichting. Een stenen bakje met olie en een soort (katoen) lint dat brandde. Maar een kwijnende vlaspit geeft geen licht meer, meer walm dan vlam, hooguit wat lastige rook. Geknakt en kwijnend als beeld van mensen die gebroken, verslagen, uit het veld geslagen zijn. En juist die mensen hebben recht op die Bijbelse gerechtigheid. Daar wil Jezus voor staan. 

Ook in ons leven kun je geknakt, kwijnend leven. Het water staat je tot de lippen en je gaat als het ware kopje onder. Grote en kleine zorgen kunnen je dagen beheersen – ziekte, een ongeluk, een slecht bericht, onzekerheid over werk en inkomen. Zonder al te veel gekke dingen kan leven al riskant zijn. Door wat je overkomt of door wat je jezelf op de hals haalt. Soms maken we brokken, en soms raak je alle grond onder je voeten kwijt. Vaak (gelukkig) en voor velen is dit tijdelijk. Maar het leven buiten onze kring, in de grote wereld stemt tot vele en grote zorgen. Iets wat ooit begonnen is als een traditie, als vertier en overgang van oud naar nieuw is een gebeurtenis geworden die helemaal uit de hand is gelopen door relschoppers met vele gewonden en zelfs doden tot gevolg. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?? Grote en kleine mensen matigen zich een arrogante toon aan waardoor overleg en oplossing van vraagstukken onder druk komen te staan. 

Hoe krijgt hier die Bijbelse gerechtigheid vorm? Als Jezus gedoopt is, rijst Hij op uit het water en op dat moment breekt de zon door. De hemel ging open! De Geest van God daalt op Hem neer. Als een duif, vogel van de vrede, boodschapper van een nieuwe tijd. Die Geest al werkzaam vanaf het begin, zwevend boven de wateren, erkent ‘Dit is mijn Zoon, mijn veelgeliefde’. Woorden al gezongen in psalmen waar de Messiaanse Koning door God al wordt aangeduid. Woorden uit Jesaja ‘de uitverkorene’, die kwetsbare mensen respecteert, die geknakte en gebroken mensen op doet staan, die mensen met een kwijnende ziel nieuw leven aanbiedt. Op die bijzondere plek – het diepste diep daar laat Jezus zich kennen en laat Hij zien waarvoor Hij wil en zal leven – tot het bittere eind!
Hij biedt ons grond en licht van en voor ons bestaan. Dat ook wij zo in de wereld mogen staan naar zijn voorbeeld en zijn leven.
Naar boven

Bruiloft van Kana: Jesaja 49,3-6 en Johannes 2, 1-12

Heeft u wel eens een groot feest gegeven? Met een groot feestmaal? En was het een succes? kwam de stemming erin en was het iets om nooit te vergeten? Ik hoop het van harte, voor u en alle genodigden!

In het evangelie van vandaag gaat het om zo’n feest, om meer precies te zijn: een bruiloftsfeest. In het oude Israël hoort zo’n feest, naast de religieuze feesten, tot de grote happenings. Alle verwanten van beide a.s. echtgenoten zijn genodigd, zelfs de meest verre. Ook de hele lokale gemeenschap komt opzetten. Het aantal feestgangers loopt in de vele honderden. Het is een feest van jewelste en het duurt een hele week. Alles wordt eraan gedaan om het te doen slagen en daarom beginnen de voorbereidingen al weken, zo niet maanden van te voren. Vandaag de dag zien we zulke voorbereidingen bij bruiloften nog in Azië en Afrika. Bij zo’n feest mag er niets misgaan, aan niets mag het ontbreken en niets wordt aan het toeval overgelaten. En nadien, als alles achter de rug is en iedereen er met tevredenheid op terugziet, wordt er nog lang over nagepraat.

Met deze vertrouwde gang van zaken vormt ons verhaal uit het Johannesevangelie een schril contrast. Het bruiloftsfeest dreigt voortijdig op een fiasco uit te lopen. De benodigde wijn raakt op, terwijl de feestelijkheden nog maar nauwelijks begonnen zijn. Wat er aan drinkbaars is, is alleen water, het water voor de gasten om zich te reinigen voor het begin van de maaltijd. Het feest lijkt letterlijk in het water te vallen.

Jezus en zijn moeder, zijn verwanten en leerlingen zijn genodigd en aanwezig op het feest. Jezus’ moeder meldt het probleem aan Jezus dat er geen wijn meer is, in de veronderstelling en hoop dat hij er iets aan kan doen. Maar Jezus stelt zicht terughoudend, ja afstandelijk op. “Wat wilt u van me, mijn uur is nog niet gekomen”, antwoordt hij (Joh. 2,4). Een beetje een patstelling. Wat nu? Maar Maria heeft fiducie in Jezus. Haar vertrouwen is niet stuk te krijgen. Ze trekt de zaak vlot en zegt, als het ware langs Jezus heen, tegen de bedienden dat zij maar moeten doen wat Hij hun zeggen zal. Jezus kan zich nu niet meer afzijdig houden. Hij geeft opdracht het reinigingswater in zes enorme vaten te doen, in totaal wel zo’n 600 liter, genoeg voor alle gasten zolang het feest duurt. De ceremoniemeester keurt het vervolgens en zegt dat het de beste wijn is, veel beter dan je halverwege een feest mag verwachten.

Wat wil Johannes ons met dit verhaal vertellen? Dat Jezus een wonderdoener is die op miraculeuze wijze weet te voorzien in datgene waarin de verantwoordelijken voor het feest hebben gefaald? Het evangelie begint met een veelzeggende datering, een datering met een religieuze lading: op de derde dag is er een bruiloft te Kana. De derde dag is in de Schrift de dag waarop God zich openbaart en redding brengt. Niet voor niets hoort dit verhaal tot de verhalen die rondom epifanie worden gelezen. Op deze derde dag openbaart Jezus zich als de gezondene van God. Hij is geen tovenaar, maar stelt een teken van Gods heil. En het uur waarop hij dat doet komt eerder dan Jezus zelf voor mogelijk hield: op deze bruiloft in Kana. Eerder dan hij verwachtte blijkt hij te zijn wat Jesaja in de eerste lezing zegt: dat hij een licht is voor de volken (Jes.49,6)

Bruiloften en wijn. Ze staan in de Schrift vaak voor Gods verbond met zijn volk en voor zijn goedertierenheid. Elders in Jesaja horen we: “Je zult heten: Mijn verlangen en je land Mijn bruid. Want de Eeuwige verlangt naar jou en je land wordt ten huwelijk genomen.[…]. Zoals de bruidegom zich verheugt over zijn bruid, zo zal je God zich over ou verheugen”

19 januari, Leo Oosterveen OP

Als het volk Israël zich gedraagt naar Gods bedoeling en recht en gerechtigheid doet, verheugt God zich over zijn volk en neemt hij het tot zijn bruid.En In Jesaja wordt deze belofte uitgestrekt over de volken in het algemeen en wordt de vervulling ervan bezegeld met een feestmaal en wijn. “Op deze berg richt de Eeuwige van de hemelse machten voor alle volken een feestmaal aan: uitgelezen gerechten en belegen wijnen, een feestmaal, rijk aan merg en vet, met pure, rijpe wijnen.” (Jes. 25,6). God bezegelt zijn verbond met een feestmaal en uitgelezen wijnen. De bloeiende wijngaarden laten zien dat er zegen rust op het land. Er heersen voorspoed, welvaart, geluk en vreugde in overvloed.

Dit alles klinkt mee in dit evangelie. De bruidegom, God, de Eeuwige, richt een feestmaal aan bij gelegenheid van zijn verbond met zijn volk, de bruid, het volk Israël. Maar het feest is nog niet begonnen, of het verwatert. De schwung is er uit, het sprankelt niet meer. Het verbondsfeest bruist niet meer. Jezus trekt het feest weer vlot, nadat hijzelf door zijn moeder over de streep is getrokken. Sterker: het beste deel van het feest komt nog, met de beste wijn. De relatie tussen Jezus en de beste wijn is niet toevallig. Elders in het Johannesevangelie noemt Jezus zich de ‘ware wijnstok’ (15,1v).Los van de wijnstok verdorren de ranken – de volgelingen van Jezus – en zullen ze geen vrucht dragen en wijn geven. In het licht van deze vergelijking kunnen we het verhaal van de bruiloft van Kana als volgt lezen. Jezus zelf is beste wijn. Nadat het verbond van God met zijn volk is verwaterd, komt er als het ware een doorstart. En Jezus blaast het feest niet alleen nieuw leven in, nee hij is zelf dat nieuwe leven. Dit nieuwe leven is fonkelend als de allerbeste wijn. Dit nieuwe leven is een feest van Gods genade en het wordt manifest in Jezus’ leven. Rondtrekkend, prekend, genezend, etend met tollenaars en zondaars, strooit hij Gods goedheid overvloedig rond. Dit alles wordt openbaar, te beginnen op de derde dag, daar in Kana.

Naar de overtuiging van de evangelist zal dit verbond, zal deze genade niet ophouden, zolang zijn volgelingen zich met Jezus en zijn leven verbonden weten, omdat dat leven Gods rijk dichterbij brengt. Ja, dat rijk is er al en is ervaarbaar in het leven van Jezus. En zal dat zijn tot aan de jongste dag.
Maar het leven, ons leven gaat door. We moeten realistisch zijn. Ook in ons leven raakt de wijn vaak te vroeg op. Is het verbond van God met zijn volk, met ons als kerken en geloofsgemeenschappen niet verwaterd? Rust er nog zegen op? Stokt het verhaal van God met zijn volk niet? Is het feest niet voorbij, voortijdig? Die ervaring overkomt ons allemaal, zeker vandaag. Daarom is het verhaal van de bruiloft van Kana ook zo reëel. Het beschrijft die ervaring en loopt er niet voor weg. Hoe de moed erin te houden en de hoop levend? Jezus zegt dat zijn uur nog niet gekomen is, maar wanneer komt het dan wel, zo al überhaupt?
Misschien moeten we in dit verband vooral naar Maria luisteren. In ons evangelie is Maria’s reactie op de ontstane situatie praktisch, nuchter, maar getuigt ook van een oervertrouwen, een diepe intuïtie. “Doe maar wat Hij jullie zegt, wat het ook is” (Joh. 2,5). En Jezus’ even praktische aanduiding luidt vervolgens: “schep het water in de grote vaten” (Joh. 2,7). Maar Maria’s oproep betekent uiteindelijk naar mijn mening nog iets meer: doe zoals Hij ons te doen vraagt, leef zoals Jezus het bedoelt en van ons verwacht. Dan zal het water wijn worden, dan komt er een uur waarop zijn zegen rust en waarin wij zullen leven in overvloed en zullen genieten van de wijn, de beste.
Moge het zo zijn.
Naar boven